Професорот Антонио Карлес од Светска туристичка организација на Обединетите Нации: „Универзитетот Скопје“ меѓу 100-те најдобри во светот во студиските програми за туризам

„Да се постигне бараниот квалитет не е воопшто лесно. Мора навистина да задоволувате многу компетенции како програма за туризам. Компетенциите се однесуваат на аспекти што ќе бидат анализирани со определени параметри, со дефинирано ниво на квалитет, така што ќе бидете мерени и соочени со реалноста, т.е. приложените докази се тие што потврдуваат дека ги задоволувате поставените барања“, вели професор Антонио Карлес, од Светската туристичка организација на Обединети Нации, во ексклузивно интервју за Магазинот за туризам и менаџмент. Професорот Карлес истакнува дека на Универзитетот Скопје во изминатите четири години е завршено многу работа со цел да го достигне потребниот прогрес во областите кои беа анализирани од страна на Светската туристичка организација.

Универзитет Скопје е носител на диплома за квалитет во високото образование, кој ја доделува Светската туристичка организација на Обединетите нации и тоа за периодот 2016, 2020, 2021 и 2024 година. Овој сертификат обезбедува гаранција за квалитетот на програмите за едукација за туризам. Кои аспекти се евалуираат кај високото образование за да го доделите сертификатот? 

Точно така! Ова е сертификат што претставува висок квалитет во образованието во областа на туризмот на универзитетските програми, особено во додипломските, после дипломските, но исто така и во докторските студии ако ги нудат универзитетите. Во овој случај, ги сертифицираме додипломските и последипломските програми на Универзитетот Скопје. Аспектите што се евалуираат се поврзани со различни области од програмите, како на пример, поврзаноста со индустријата, областа на студентите, содржината односно курикулумот на програмите, како и професорите. Наставниот кадар е еден од клучните столбови на која било програма, па затоа овој аспект темелно го разгледуваме. Понатаму, се разбира, контролата на квалитетот на програмите и на организацијата, тоа исто така се евалуира. И на крајот, но не и последно, областа што ја претставивме во 2010 година се принципите на етичкиот кодекс за туризмот. Постои глобален етички кодекс на Обединетите нации што се однесува на принципите во туризмот. Ова е областа што сакаме особено да ја потенцираме зашто во суштината е една од вредностите што се идентификувани како најпотребни во туризмот, да имаме принципиелен етички однос во сето она што го правиме. Како што можете да видите, има цела една лепеза аспекти што се опфатени со сертификацијата.

Како може една високо образовна институција да го постигне нивото кое го бара Светската туристичка организација?

Да се постигне бараниот квалитет не е воопшто лесно. Мора навистина да задоволувате многу компетенции како програма за туризам. Компетенциите се однесуваат на аспекти што ќе бидат анализирани со определени параметри, со дефинирано ниво на квалитет, така што ќе бидете мерени и соочени со реалноста, т.е. приложените докази се тие што потврдуваат дека ги задоволувате поставените барања. Сите аспекти што ги спомнав претходно се составени од листа од добро дефинирани потпроцеси, кои заедно сочинуваат еден солиден квалитет на програмата. Идејата е да се обезбеди дека студентите вклучени во студиската програма го добиваат она што го бара пазарот со цел да постигнат одлична кариера.    

Правевте евалуација на квалитетот на образование што го нуди Универзитетот Скопје. Дали сте задоволни од она што го видовте во изминатите денови тука?

По определен број години правиме осврт на прогресот што го направил секој универзитет со сертифицирани програми. Со првата сертификација, доставуваме и листа на препораки, бидејќи иако може универзитетот и програмата да го задоволува најголемиот број правила и барања, секогаш постои простор за подобрување, кој се дефинира со определени препораки. Така, кога треба да го обновиме сертификатот, се враќаме на универзитетот и со него го дефинираме она што ќе се смета за одговор на препораките што сме ги дале во претходниот процес на сертифицирање. Во овој случај, имавме три солидни дена да ги разгледаме оние активности што се одговор на препораките. Можам да кажам дека многу работа е завршено во изминатите 4 години со цел да се постигне бараниот напредок во областите што се анализираат. Јас сум многу задоволен од начинот на кој универзитетот и самата програма одговориле на нашите препораки, како и со – што е  најважно – напредокот што го постигнале во овие процеси со спроведувањето на активностите. Мислам дека нашиот основен услов за работа е квалитетот, а квалитетот се заснова на постојан напредок.    

Каде е Универзитет Скопје во однос на образование што го нуди на европската и светската мапа споредено со регионот и пошироко?

Ние евалуираме околу 100 универзитета, така што ние сме мал клуб споредено со бројот на универзитети што постојат низ светот. Исто така, мора да земеме предвид и дека ги евалуираме само универзитетите што имаат програми за туризам, а не сите универзитети имаат такви програми. Меѓу оние универзитети во светот што имаат програми за туризам, Универзитетот Скопје е еден од 100-те најдобри. Значи зборуваме се еден вид елита ако се земат предвид универзитетите со програми за туризам како еден дел од сите универзитети во светот.

Универзитетот Скопје е сериозно посветен високото образование да биде на достоинствено ниво, во светски рамки. Покрај теорија, знаењето треба да биде засновано и на практичен дел, со што младите по завршувањето на студиите треба да се подготвени да одговорат на пазарот на труд. Колку е важно, според ваше мислење, секоја земја да има стручни туристички работници?

Професионалните работници во туристичкиот сектор се апсолутно суштинско прашање. За секој економски сектор, „квалитетот“ е основно правило ако сака да напредува во овој високо конкурентен свет, во кој туризмот не е исклучок. Но, како може да се постигне потребното ниво на квалитет? Без сомнение, специјализирањето во секторот со највисоки можни нивоа на професионални компетенции е една од клучните точки.

Колку е важно помалите економии во светот да вложуваат во образовниот кадар во туризмот и дали можат да имаат финансиски бенефит од тоа?

Постојат директни придобивки од туризмот кои треба да се земат предвид, особено за помалите економии, како што се вработувањето и директните придонеси, како што се приходите од даноците што ги плаќаат компаниите од нивната сопствена дејност, како и даноците што се одбиваат од вработените кои работат за нив. Дополнително, расходите поврзани со туризмот за стоки и услуги кои генерираат приходи за земјата домаќин, како што се превоз, сместување и храна, се можности за собирање даноци како индиректни придонеси.

Друга придобивка од инвестициите поврзани со туризмот доаѓа од инфраструктурата, како што се комуникациите, системите за поврзување и јавниот транспорт, што може да го подобри квалитетот на животот на жителите.

Тогаш, ако се земе предвид дека инвестирањето во образованието насочено кон подобрување на вештините на луѓето кои раководат со овој бизнис, може да придонесе за зголемување на туристичката активност, можеме да потврдиме дека тоа е еден од неопходните фактори за успех на секторот, а со тоа и на државата.

Една од најтешките кризи, пандемијата со Ковид-19 помина. Дали ги чувствува глобалниот туризам сѐ уште последиците?

Влијанието на пандемијата со Ковид-19 врз меѓународниот туризам е навистина големо. Во 2020 година туризмот забележа пад од 72%. Но, постепено се обновува, особено во 2022 година, кога се регистрирани 900 милиони патници, што е двојно повеќе од оние во 2021 година. Но, сепак за 37% помалку од 2019 година. До 2023 година, туризмот се врати назад, речиси како пред пандемијата, но на различно ниво на раст. Европа беше меѓу првите кои закрепнаа, како регион со најголем број светски дестинации, која забележа 585 милиони пристигнувања во 2022 година и достигна речиси 80% од нивоата пред пандемијата, додека Азија и Пацификот закрепна само 23% во тој период.  

Годините 2019 и 2020 беа најтешки за туризмот во светот. Тогаш прогнозите беа дека закрепнувањето на секторот ќе се одвива бавно во следните години. Дали очекувате трендот на патувања да се зголемува во иднина?

Факт е дека со 1,4 милијарди меѓународни туристички пристигнувања регистрирани на глобално ниво, 2024 година го означи закрепнувањето на меѓународниот туризам од најтешката криза во историјата на секторот. На најголем дел од дестинациите беа пречекани повеќе меѓународни туристи во 2024 година отколку пред пандемијата, додека трошењето на пари од страна на посетителите исто така продолжи силно да расте.

Според најновиот барометар на светскиот туризам на ОН, на меѓународно ниво во 2024 година, патувале околу 1,4 милијарди туристи, што укажува на виртуелно закрепнување (99%) на нивоата пред пандемијата. Ова претставува зголемување од 11% во однос на 2023 година, или 140 милиони повеќе меѓународни туристички пристигнувања, со резултати поттикнати од силната побарувачка по пандемијата, силните перформанси од пазарите со големи ресурси и тековното закрепнување на дестинациите во Азија и Пацификот.

Врз основа на моменталниот тренд, би рекол дека патувањето ќе продолжи да расте и во иднина.

Колку го отежнуваат војните патувањето на граѓаните низ светот?

Ова е интересно прашање. Војните не само што го инхибираат туризмот во предметната област, туку и на целата околна територија. Затоа, несомнено е дека конфликтите низ светот го ограничуваат движењето на луѓето низ целиот светот, во различен степен, во зависност од тежината на ситуацијата.

Што ги тера луѓето повеќе да патуваат?

Луѓето се мотивирани да патуваат од широк спектар на причини, а овие мотивации може да варираат од личност до личност. Еве неколку вообичаени фактори кои ги мотивираат луѓето да патуваат:

1. Релаксација и бегство
2. Авантура и истражување
3. Културно збогатување
4. Храна и кулинарски истражувања
5. Природата и природните убавини
6. Социјални и меѓучовечки врски
7. Хоби и интереси
8. Самооткривање и личен раст
9. Список на желби и соништа  

Нема сомнеж дека овие фактори се комбинирани и најчесто не патуваме со една цел, туку со мешавина од некои од нив.

Македонија е една мала земја, но полна со природни убавини. Според вашето експертско мислење, кои иновации треба да ги примени или техники да ги разработи за да го зголеми бројот на туристи во текот на целата година?

Севкупно, туризмот на ОН има за цел да ја поттикне дигитализацијата на туризмот и да создаде екосистем за иновации и претприемништво што го максимизира потенцијалот на секторот во однос на економскиот раст, создавањето работни места и одржливиот развој, што се добри начини за подобрување на потенцијалните можности за земјата. Ова несомнено се постигнува преку планирање и посветеност од движечките сили на индустријата.

Колку поддржува Светската туристичка организација проекти на помали економии во светот?

Обединетите нации ја препознаваат Светската туристичка организација како соодветна организација да собира, да анализира, да објавува, да стандардизира и да ја подобрува статистиката на туризмот. Официјалните статистики обезбедуваат незаменлив елемент во информацискиот систем на едно демократско општество, обезбедувајќи им на владата, економијата и на јавноста податоци за економската, демографската, социјалната и еколошката состојба.

Одделот на Обединетите нации за статистика, стандарди и податоци за туризмот е посветен на развивање на туризмот за унапредување на знаењето за секторот, следење на напредокот, оценување на влијанието, промовирање на управувањето засновано на резултати и истакнување на стратешките прашања за целите на политиката.

Одделот работи на унапредување на методолошките рамки за мерење на туризмот и проширување на неговиот аналитички потенцијал, дизајнира практични насоки за нивна имплементација во земјите, поддржува статистичко зајакнување во земјите преку градење на капацитети и составува и дисеминира туристичка статистика на земјите од целиот свет.

Би рекол дека ова се, накратко, главните придонеси на Светската туристичка организација. Сепак, други иницијативи кои обезбедуваат врски и можности, како што е Мрежата за иновации за туризам на Обединетите нации. Мрежата е дел од мисијата на Одделот за иновации, дигитална трансформација и инвестиции за поттикнување синергии меѓу клучните засегнати страни и промовирање на размена на знаења меѓу актерите и креаторите на промени со цел да се придонесе во промоцијата на Целите за одржлив развој на Обединетите нации.

Oскар Вајлд рекол „Живејте без изговори, патувајте без жалење“. Дали постои „најдобра“ дестинација за патување или секое место има своја убавина?

Се разбира, секое место има своја убавина и, како што знаеме, секој човек има своја мотивација за патување. Затоа, според мене, ова е еден од најубавите принципи на Глобалниот етички кодекс за туризмот на Обединетите нации, наведен во Член 8 како Слобода на туристичките движења.

Светска туристичка организација: 2020 година е најлошата година во историјата на туризмот

Со 72 проценти помалку меѓународни пристигнувања во првите десет месеци и глобална загуба од 935 милијарди долари на приходи од извоз, ова е најлошата година во историјата на светскиот туризам, а достигнување на нивото на сообраќај од 2019 година се очекува за две до четири или повеќе години, велат од Светската туристичка организација.

Во минатата година, 95 милиони луѓе го посетиле Блискиот Исток (зголемување од 32% во однос на 2019 година), 74 милиони ја посетиле Африка (зголемување од 7%) и 747 милиони ја посетиле Европа (зголемување од 1%).

Минатата година, делегација на Универзитетот Скопје предводена од ректорот Миленковски, на 16 март го посети седиштето на Светска туристичка организација во Мадрид. Со претставниците на организацијата задолжени за соработка со придружните членки, беше разговарано за активностите поврзани со претстојните настани. Фокусот беше ставен на 118. Извршен совет во Пунта Кана, Доминиканска Република, и на 25. Генерално собрание во Самарканд, Узбекистан.

Приемот на УТМС во Светската туристичка организација официјално беше потврден на 89. сесија на Извршниот совет на оваа организација, одржана 24 – 26 октомври 2010 година, на островот Киш во Иран. Со тоа, УТМС стана еден од елитните универзитети во Европа и во светот што се членки на оваа најпрестижна организација од областа на туризмот. УТМС е и носител на дипломата „TEDQual“ за квалитет во високото образование што ја доделува оваа институција за периодот 2016 – 2020 и 2021 – 2024 година.

Светската туристичка организација е специјализирана агенција на Обединетите нации и водечка меѓународна организација со централна улога во областа на туризмот. Нејзини главни заложби се промовирање на одговорен, одржлив и универзално достапен туризам како предуслов за социо-економски напредок на една земја. Во оваа најпрестижна организација членуваат 154 земји и над 400 придружни членки што доаѓаат од приватниот сектор, образованието, туризмот и сл.